พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๕๔ อธิบายว่า ท้าวจาตุมหาราช หมายถึง หัวหน้าเทวดาในสวรรค์ชั้นจาตุมหาราช มีหน้าที่รักษาโลกในทิศทั้ง ๔ เรียกว่า ท้าวจตุโลกบาล

        ท้าวจตุโลกบาล หรือ ท้าวจาตุมหาราช คือ ผู้เป็นใหญ่ในสวรรค์ชั้นจาตุมหาราชิกา ซึ่งเป็นสวรรค์ชั้นแรกในฉกามาพจรภูมิ  เรียกสั้นๆ ว่า ชั้นจาตุม มีที่ตั้งอยู่บริเวณเชิงเขาพระสุเมรุ จาตุมหาราชิกา แปลว่า ดินแดนอันเป็นที่อยู่ท้าวมหาราชทั้งสี่ กล่าวคือ สวรรค์ชั้นนี้เป็นดินแดนที่ จอมเทพ ๔ องค์ ผู้รักษาคุ้มครองโลกใน ๔ ทิศ ปกครองอยู่องค์ละทิศ ทำหน้าที่ดูแลรักษาทั้งสี่ทิศ สอดส่องเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นรวมทั้งดูแลบริวารในอำนาจของตน ดังนี้

• ท้าวธตรฐ ประจำทางทิศตะวันออก ปกครองคนธรรพ์
• ท้าววิรุฬหก ประจำทางทิศใต้ ปกครองกุมภัณฑ์
• ท้าววิรูปักษ์ ประจำทางทิศตะวันตก ปกครองนาค
• ท้าวเวสสุวรรณ ประจำทางทิศเหนือ ปกครองยักษ์
• นอกจากนี้ ตามคติศาสนาพราหมณ์ เทวดาประจำทิศซึ่งเป็นเทวดาผู้อภิบาลรักษาโลกมีอยู่ประจำทิศต่าง ๆ ทั้งที่เป็นทิศใหญ่ ๔ ทิศ และทิศเฉียงอีก ๔ ทิศ รวม ๘ ทิศ คือ

  (๑) พระอินทร์ เป็นเทวดาประจำทิศบูรพา (ทิศตะวันออก) 
  (๒) พระอัคนี หรือ พระเพลิง เป็นเทวดาประจำทิศอาคเนย์ (ทิศตะวันออกเฉียงใต้) 
  (๓) พระยม เป็นเทวดาประจำทิศทักษิณ (ทิศใต้) 
  (๔) พระนิรฤติ เป็นเทวดาประจำทิศหรดี (ทิศตะวันตกเฉียงใต้) เป็นเจ้าแห่งอสูร 
  (๕) พระวรุณ เป็นเทวดาประจำทิศประจิม (ทิศตะวันตก) 
  (๖) พระพาย เป็นเทวดาประจำทิศพายัพ (ทิศตะวันตกเฉียงเหนือ) 
  (๗) พระกุเวร เป็นเทวดาประจำทิศอุดร (ทิศเหนือ) 
  (๘) พระอีสาน เป็นเทวดาประจำทิศอีสาน (ทิศตะวันออกเฉียงเหนือ)